Artretyzm: objawy zużycia stawów
Artretyzm to choroba stawów spowodowana przeciążeniem, objawiająca się degradacją tkanki chrzęstnej. Często rozróżnia się artretyzm pierwotny i wtórny. Artretyzm pierwotny powstaje z powodu niedoskonałości tkanki chrzęstnej, której przyczyna do dziś nie jest znana. Artretyzm wtórny rozwija się z czasem i może być spowodowany wieloma czynnikami. Przeciążenia mechaniczne, takie jak błędy osiowe lub niestabilności, urazy elementów stawowych, zapalenia lub choroby metaboliczne, takie jak dna moczanowa, mogą do tego prowadzić. Inne czynniki wywołujące to nadwaga lub ciężka praca fizyczna przez wiele lat.
Obrzęk stawu oraz ból podczas ruchu lub spoczynku to główne objawy choroby zwyrodnieniowej stawów. Ponadto mogą wystąpić silne napięcia mięśni stabilizujących staw, ponieważ chorzy próbują w ten sposób odciążyć bolący staw. W dalszym przebiegu choroby dochodzi do deformacji i niestabilności oraz ograniczenia ruchomości. Końcowym stadium jest ankyloza, czyli całkowite zesztywnienie stawu.
Zwyrodnienia mogą występować we wszystkich stawach ludzkiego ciała. Najczęściej jednak pojawiają się w dużych stawach, takich jak kolano, biodro, bark i łokieć oraz w stawach ręki i skokowym.
Czy bieganie powoduje zwyrodnienia stawów?
U zdrowych osób bieganie zasadniczo nie prowadzi do zwyrodnień stawów. Ponieważ tkanka chrzęstna odżywia się wyłącznie przez obciążenie i odciążenie, bieganie może nawet zapobiegać zwyrodnieniom. Osoby powyżej 55 roku życia, które regularnie biegają, zgłaszają mniej dolegliwości stawowych niż przeciętna populacja. W pewnych okolicznościach bieganie może jednak przyczyniać się do powstawania zwyrodnień. Dotyczy to głównie stawów biodrowych i kolanowych. Bieganie nie obciąża stawów tak bardzo jak piłka nożna czy tenis, ale jest bardziej wymagające niż na przykład pływanie czy jazda na rowerze. Zwyrodnienia mogą powstać wskutek nadmiernego biegania, przekraczającego 50 kilometrów tygodniowo. Inne czynniki ryzyka to nadwaga, zbyt duże obciążenia w stanie nieprzygotowania fizycznego oraz brak faz regeneracji.
Jogging przy rozpoznanej chorobie zwyrodnieniowej stawów
Statystycznie rzecz biorąc, choroba zwyrodnieniowa stawów u biegaczy i osób niebiegających postępuje w podobnym tempie, niezależnie od stadium choroby. Bieganie o niskiej intensywności może nawet zatrzymać lub przynajmniej spowolnić postęp zwyrodnienia. Niemniej jednak istnieje kilka rzeczy, na które osoby z rozpoznaną chorobą zwyrodnieniową stawów powinny zwrócić uwagę podczas joggingu. Buty są najważniejszą częścią wyposażenia. Muszą mieć dobrą amortyzację, ponieważ stopy podczas biegu niosą dwukrotność do trzykrotności masy ciała. Należy unikać asfaltowych dróg oraz nadmiernych podbiegów i zbiegów, najlepiej nadają się miękkie leśne lub łąkowe ścieżki. Dla stawów lepsze są częstsze, krótsze biegi trwające 30 do 40 minut niż długie dystanse raz lub dwa razy w tygodniu. Czas trwania biegu powinien być tak dobrany, aby podczas niego nie pojawiały się bóle. Również w godzinach po biegu nie powinno dochodzić do obrzęku ani ograniczenia ruchomości.
Tak samo ważne jak ruch są fazy regeneracji. Powinny one trwać wystarczająco długo i być uzupełniane zabiegami fizykalnymi, takimi jak terapia ciepłem w saunie lub kabinie na podczerwień. Regularne badania sportowo-medyczne kontrolują przebieg choroby i zapewniają prawidłową technikę biegu. Bieganie powinno być uprawiane wyłącznie rekreacyjnie, ponieważ zawody ze względu na wysoką intensywność obciążenia negatywnie wpływają na przebieg choroby. W leczeniu artrozy regularne bieganie powinno być łączone z ćwiczeniami wzmacniającymi mięśnie stabilizujące stawy oraz treningiem koordynacji. Wspiera to staw i zapobiega urazom podczas biegania spowodowanym potknięciami lub upadkami. Dla dalszej profilaktyki po bieganiu zaleca się sesję rozciągającą. Nie obciąża ona stawów, ale utrzymuje ścięgna i więzadła elastyczne.
W pierwszych minutach biegu może pojawić się tzw. ból startowy. Nie powinien on jednak trwać długo. Jeśli ból utrzymuje się po dziesięciu minutach lub nasila się z czasem, organizm wysyła wyraźny sygnał alarmowy. Wówczas należy zmniejszyć intensywność wysiłku, a w razie potrzeby skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Przyjmowanie leków przeciwbólowych jest w tym przypadku wysoce kontrproduktywne, ponieważ leki tłumią ostrzeżenie, które organizm wysyła poprzez sygnały bólowe. Ryzyko uszkodzeń układu ruchu wzrasta, a regularne stosowanie leków przeciwbólowych szkodzi narządom detoksykacyjnym, takim jak wątroba i nerki.
Alternatywne sporty
Jeśli bieganie z powodu artrozy nie wchodzi w grę, zaleca się przejście na sporty mniej obciążające stawy. Przy znacznie mniejszym obciążeniu również one mogą spowolnić przebieg choroby lub w najlepszym wypadku ją zatrzymać.
Podobnie jak w przypadku wszystkich chorób stawów, pływanie jest również najlepsze przy artrozie. Woda odciąża większość masy ciała, a mięśnie rozwijają się dzięki ruchowi przeciw oporowi wody. Idealne są pływanie na plecach i kraul, ponieważ unikają one ruchów obrotowych w biodrach i kolanach. Na drugim miejscu jest jazda na rowerze, zarówno na drodze, jak i na ergometrze. Warunkiem jest odpowiednie ustawienie roweru, tak aby stawy były jak najmniej obciążone. Wysoka liczba biegów pozwala na precyzyjne dostosowanie oporu do wydolności fizycznej. Przy artrozie należy jeździć z niskim oporem i wysoką kadencją. Inną alternatywą dla biegania jest Nordic Walking. Dzięki ruchowi chodzenia twarde uderzenia są lepiej amortyzowane, a część masy ciała przejmują kijki. Zimą idealną alternatywą dla Nordic Walking jest narciarstwo biegowe.
